Phát triển và quản lý dạy học trực tuyến
Bộ GD&ĐT cho biết, tới đây, khi Việt Nam triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới, việc ban hành thông tư này sẽ công nhận phương thức dạy học trực tuyến và quy định việc quản lý tổ chức dạy học trực tuyến đối với các cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo dục thường xuyên.
Dự thảo nêu rõ đánh giá thường xuyên kết quả học tập của học sinh được thực hiện trong quá trình dạy học trực tiếp hoặc trực tuyến; đánh giá định kỳ kết quả học tập của học sinh được thực hiện tại cơ sở giáo dục phổ thông theo quy định. Điều này có nghĩa, việc đánh giá thường xuyên kết quả học tập của học sinh dù học theo phương thức trực tuyến hay trực tiếp đều có thể thực hiện bằng hình thức trực tuyến. Tuy nhiên, đánh giá định kỳ buộc phải thực hiện bằng hình thức trực tiếp và tập trung tại cơ sở giáo dục phổ thông. Việc xét và công nhận kết quả học tập trực tuyến của học sinh được thực hiện như hình thức học tập trực tiếp.
Có ba hình thức tổ chức dạy học trực tuyến: Thứ nhất, dạy học trực tuyến hỗ trợ dạy học trực tiếp. Theo đó, giáo viên có thể cung cấp tài liệu, học liệu, giao nhiệm vụ và giám sát, hướng dẫn học sinh tự học, chuẩn bị cho các hoạt động dạy học trực tiếp. Thứ hai, dạy học trực tuyến thay thế một phần quá trình dạy học trực tiếp. Giáo viên giao cho học sinh một số nội dung tự học ở nhà để tăng thời gian luyện tập, thực hành, trải nghiệm làm việc nhóm, thảo luận khi học sinh ở trường. Thứ ba, dạy học trực tuyến thay thế hoàn toàn quá trình dạy học trực tiếp. Theo đó, các hoạt động của tiến trình dạy học được tổ chức thực hiện hoàn toàn thông qua môi trường internet. Hình thức này chỉ áp dụng khi học sinh không thể đến trường.
Thời gian đóng góp xây dựng Dự thảo là đến hết ngày 11-10.
Đã có nhiều ý kiến phản hồi liên quan đến thực tế khó tiếp cận phương thức học mới này. Mường Ảng là huyện nghèo của tỉnh Điện Biên hiện có 36 trường, 510 lớp với 13.778 học sinh theo học. 90% số học sinh ở đây là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Cũng bởi phần lớn các hộ dân đều sống xa trung tâm, rải rác ở các lưng đồi, sườn núi, có nơi điện lưới còn chưa vươn tới nên việc kết nối, trao đổi thông tin giữa giáo viên với học sinh thật sự khó khăn. Nhớ lại thời điểm giãn cách xã hội, ông Lê Văn Thống, Trưởng phòng GD&ĐT huyện Mường Ảng chia sẻ: “Chúng tôi không thể triển khai cho các em học trực tuyến được vì là hầu hết học sinh là con em gia đình khó khăn. Nhà nghèo, không có máy vi tính, ipad hay điện thoại thông minh. Ở nhiều bản, internet chưa có, mạng di động chập chờn. Bố mẹ các em có điều kiện một chút thì dùng điện thoại “đen trắng” (điện thoại chỉ có chức năng nghe, gọi) để liên lạc. Như vậy nếu áp dụng học trực tuyến rộng rãi, chúng tôi thật sự khó khăn”.
Khu vực Tây Nguyên, tình trạng cũng tương tự. Ở các xã vùng sâu của huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk như Cư Pui, Cư Drăm, Yang Mao thì “học trực tuyến” gần như là thuật ngữ xa lạ đối với học sinh. Thời gian nghỉ học, các em chủ yếu tham gia lao động giúp gia đình và giải trí bằng các trò chơi vận động. Khi đề cập vấn đề học trực tuyến, các em đều lắc đầu không biết. Theo thầy Phan Ngọc Tuấn, giáo viên Trường THCS Cư Pui, phương pháp dạy học trực tuyến không triển khai được, bởi học sinh phần lớn là người dân tộc H’Mông, Mnông, Ê Đê có hoàn cảnh rất khó khăn. Hầu hết các gia đình không kết nối mạng internet, cũng không có điện thoại thông minh nên không còn cách nào khác là giáo viên phải mang bài tập đến tận gia đình cho các em làm để bớt quên kiến thức.
Không chỉ ở các vùng núi, khó khăn, mà tại thành phố, thời gian học trực tuyến vừa qua khiến không ít bố mẹ vẫn còn “ngỡ ngàng”. Nhiều phụ huynh ở Hà Nội có con học tiểu học, nhất là ở lớp 1 và lớp 2 đã từng rất vất vả khi kèm con học trực tuyến. Có học sinh khi vào được hệ thống, thì buổi học trực tuyến chỉ còn 5 - 10 phút, hoặc đang học đường truyền bị gián đoạn, mất tiếng, mất hình... Không chỉ trò rất lúng túng mà bản thân nhiều giáo viên cũng chưa có nhiều kinh nghiệm xử lý công nghệ thông tin, phụ huynh cũng “ngắc ngứ” khi các thiết bị trục trặc…
Một giáo viên dạy tiểu học ở Hà Nội chia sẻ, tiết học trực tuyến thường phải kéo dài vì cả cô và trò đều chưa quen. Nhiều khi chờ các em đăng nhập, điểm danh xong đã mất vài chục phút. Chưa kể, trong quá trình học còn xảy ra trục trặc về kết nối mạng, đường truyền, micro khiến học sinh phát biểu mà cô không nghe được…
Bà Hoàng Thị Yến, Hiệu trưởng Trường THCS Nam Từ Liêm (Hà Nội) nhắc đến những khó khăn trong quá trình triển khai hình thức dạy học này khi thiếu văn bản pháp quy: Một số giáo viên chưa nhận thức dạy học trực tuyến là cần thiết nên chưa thật sự vào cuộc. Dạy học trực tuyến chỉ thực hiện chủ yếu ở đội ngũ giáo viên trẻ, có trình độ tin học. Do vậy, một số bộ môn, một số lớp, việc dạy học trực tuyến bị hạn chế. Trình độ tin học của giáo viên cũng không đồng đều, nhất là với các giáo viên lớn tuổi, dẫn đến không khai thác được hết các tính năng của phần mềm, học liệu điện tử, chất lượng các giờ dạy chưa cao…
Điều khiến cả phụ huynh, học sinh và các nhà trường lo lắng là với điều kiện dạy học trực tuyến quá chênh lệch như hiện nay, nếu áp chung một cách thức kiểm tra, đánh giá và tính vào thời gian học chính khóa thì khó tránh khỏi “bệnh hình thức” và hậu quả là học sinh sẽ chịu thiệt thòi lớn nhất, khi đã học mà kết quả thu được lại như chưa học.
Các cô giáo bộ môn sử dụng phần mềm dạy học trực tuyến zoom meeting. Ảnh: TTXVNThêm nhiều cơ hội cho người dạy và người học
Ông Đào Chí Mạnh, Hiệu trưởng Trường tiểu học Kim Ngọc, TP Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc) có ý kiến về Dự thảo Thông tư: Nếu được ban hành, Thông tư là văn bản đáp ứng kịp thời cho một hình thức dạy học rất tiềm năng và có thể đem lại nhiều cơ hội cho người dạy, người học. Dạy học trực tuyến sẽ được công nhận như một hình thức dạy học chính thống; từ chương trình, phương pháp đến kết quả học tập của người học. Trách nhiệm của các cấp thẩm quyền, cơ sở giáo dục trong việc xây dựng, phát triển mô hình dạy học trực tuyến phù hợp với đơn vị mình được nêu rõ trong văn bản dự thảo.
“Với văn bản này, các đơn vị sẽ có căn cứ để vận dụng, phát huy sự sáng tạo của giáo viên. Qua đó, xây dựng một số năng lực cho học sinh như năng lực tự học, giải quyết vấn đề và sáng tạo, ngôn ngữ và giao tiếp, công nghệ. Việc dạy học trực tuyến nếu được quan tâm và hiểu đúng mức sẽ có thể phát triển như là một hình thức dạy học song hành với dạy học truyền thống; thậm chí có thể nở rộ và đem lại những giá trị đột phá ở những cơ sở giáo dục mà người đứng đầu quan tâm và đội ngũ giáo viên có tiềm năng trong đổi mới hình thức dạy học, áp dụng công nghệ thông tin”, ông Đào Chí Mạnh kỳ vọng.
Ông Nguyễn Sơn Hải, Cục trưởng Công nghệ thông tin (Bộ GD&ĐT) cho biết, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, kêu gọi các doanh nghiệp, tập đoàn công nghệ thông tin (CNTT) chung tay hỗ trợ, tài trợ ngành giáo dục các điều kiện về hoạt động CNTT gồm hạ tầng CNTT, đường truyền internet, miễn phí phần mềm dạy học trực tuyến, hỗ trợ giáo viên tổ chức dạy học trực tuyến. “Khi đó, hầu hết trường học đều có thể tổ chức dạy học trực tuyến theo các mức độ khác nhau. Những trường ở khu vực khó khăn, Bộ chỉ đạo các sở phối hợp với đài truyền hình tổ chức dạy học trên truyền hình”, ông Hải cho hay.
Liên quan chương trình dạy học trực tuyến, ngành GD&ĐT đã sớm phát động các cuộc thi quốc gia thiết kế bài giảng E-learning. Từ năm 2010 - 2017 có bốn cuộc thi với hàng chục nghìn giáo viên tham gia. Cuộc thi nhằm nâng cao nhận thức về E-learning, vai trò của E-learning trong giáo dục phổ thông, nâng cao kỹ năng về sử dụng công nghệ số trong dạy học. Kết quả của cuộc thi là các bài giảng E-learning, Bộ đã lựa chọn những bài giảng tốt để đưa lên mạng. Hiện, Bộ đã phối hợp với Đề án Hệ tri thức Việt số hóa của Chính phủ đưa vào kho bài giảng hơn 7.000 bài.