Lu nước và Ký Ức Mùa Nước Nổi Miền Tây Xưa: Hồn quê còn đọng lại ?
Giữa dòng đời hối hả của đô thị hóa, hình ảnh chiếc lu nước sành cũ kỹ, đóng lớp rêu phong nép mình bên hiên nhà mỗi mùa nước nổi về bỗng gợi lên cả một trời thương nhớ. Đó không chỉ là vật dụng chứa nước, mà còn là nơi lưu giữ ký ức, là "hồn cốt" của một miền Tây xưa cũ, bình dị mà sâu nặng nghĩa tình.
Lu nước - "Hồn cốt" của ngôi nhà miệt vườn
Đối với nhiều thế hệ người miền Tây, đặc biệt là những ai sinh ra trước thập niên 90, hình ảnh chiếc lu (hay còn gọi là khạp, hũ) bằng sành, da rùa hay xi măng là một phần không thể thiếu trong nếp nhà. Chúng không chỉ đơn thuần là đồ vật, mà là một "chứng nhân" thầm lặng của bao buồn vui.
Ngày xưa, khi hệ thống nước máy chưa len lỏi về tận xóm ấp, chiếc lu chính là "kho báu" chứa đựng nguồn nước sinh hoạt quý giá. Người ta dùng lu để hứng nước mưa – thứ nước "trời cho" ngọt lành, thanh khiết nhất. Từng giọt mưa rơi từ mái hiên xuống, qua chiếc máng xối, đổ đầy vào lòng lu, mang theo cả cái mát rượi của đất trời.
Bên cạnh đó, lu còn dùng để lóng phèn nước sông. Nước từ sông Cửu Long được múc lên, đổ vào lu, chờ cho phù sa, phèn lắng xuống đáy, phần nước trong bên trên được dùng để tắm giặt, nấu nướng. Chiếc lu cứ thế thầm lặng nép mình nơi góc sân, hiên nhà, ngày ngày cung cấp sự sống.
Mùa nước nổi và "sứ mệnh" đặc biệt của chiếc lu
Miền Tây có hai mùa: mùa khô và mùa mưa. Nhưng đặc trưng nhất phải kể đến "mùa nước nổi" (hay mùa lũ). Đây là lúc ký ức về chiếc lu trở nên đậm nét và thiêng liêng hơn bao giờ hết.
Khi con nước từ thượng nguồn bắt đầu đổ về, nhuộm vàng cả cánh đồng, cũng là lúc những chiếc lu trong nhà bắt đầu "sứ mệnh" quan trọng nhất của mình. Người dân miền Tây có một thói quen cố hữu: chuẩn bị cho mùa nước nổi.
Suốt mấy tháng trời con nước lênh đênh, cả gia đình sống chung với lũ. Ngôi nhà như một ốc đảo nhỏ giữa mênh mông biển nước. Mọi sinh hoạt đều gói gọn trên sàn. Và khi đó, chiếc lu đầy ắp nước mưa trở thành nguồn sống, là sự an tâm lớn nhất của người mẹ, người bà.
Nó là nguồn nước để nấu bữa cơm cá linh bông điên điển, để pha ấm trà nóng buổi chiều mưa, để mẹ vo gạo, để cha rửa mặt sau một ngày chài lưới mưu sinh giữa dòng nước bạc.
Ký ức ngọt ngào bên vành lu rêu phủ
Hỏi bất cứ người con miền Tây xa xứ nào về tuổi thơ, chắc chắn trong bức tranh hồi ức của họ không thể thiếu hình ảnh chiếc lu nước.
Đó là những buổi trưa hè trốn ngủ, lén bà, lén mẹ, chạy ra mi Bát (chái bếp) lấy cái gáo dừa múc một gáo nước mưa trong lu uống cho đã khát. Cái vị nước mát lịm, ngọt thanh, pha lẫn chút mùi đất nung, mùi rêu phong... sao mà ngon đến lạ! Nó là thứ "nước ngọt" xa xỉ nhất mà không một loại nước đóng chai nào sau này có thể so bì.
Đó là hình ảnh người bà tóc bạc phơ, chiều chiều ngồi bên vành lu vo gạo, tiếng gạo lạo xạo quyện vào tiếng mưa rơi lộp độp trên mái tôn.
Đó cũng là nơi lũ trẻ con tụm năm tụm ba chơi trò "bắt lăng quăng" (mặc cho người lớn la rầy vì sợ dịch bệnh), hay đơn giản là áp má vào thành lu sành lạnh ngắt để trốn cái nóng hầm hập của buổi trưa.
Chiếc lu không chỉ chứa nước, nó chứa cả tuổi thơ, chứa tình yêu thương của bà, của mẹ, chứa sự tảo tần, lo xa của cha. Nó là biểu tượng cho sự trù phú, no đủ của một gia đình. Nhà nào càng có nhiều lu nước đầy ắp, nhà đó càng sung túc, ấm no.
Khi lu nước dần vắng bóng
Ngày nay, khi cuộc sống hiện đại hóa, khi nước máy đã về tận bếp, khi những chiếc bình lọc nước, những chai nước suối tiện lợi có mặt khắp nơi, hình ảnh chiếc lu nước dần trở thành hoài niệm.
Những chiếc lu sành, lu xi măng ngày xưa giờ đây hoặc đã bể vỡ theo thời gian, hoặc khiêm tốn lùi về một góc vườn để trồng sen, trồng súng, hay trở thành một món đồ trang trí trong các nhà hàng, quán cà phê mang phong cách hoài cổ.
Mùa nước nổi bây giờ cũng đã khác xưa, không còn mênh mông như trong ký ức. Lũ trẻ con không còn háo hức chờ mưa để "tắm lu", cũng không còn cái cảm giác hồi hộp khi thấy lu nước vơi đi trong những ngày lũ dài.
Chiếc lu, cũng như chiếc cối xay bột bằng đá, cái gàu dây, cái cà ràng (bếp lò)... đang lùi dần vào quá khứ, mang theo cả một phần hồn cốt của văn hóa miệt vườn.
Lu nước có thể đã hoàn thành "sứ mệnh" lịch sử của mình trong việc cung cấp nước sinh hoạt, nhưng "sứ mệnh" lưu giữ ký ức của nó thì vẫn còn mãi. Nhìn chiếc lu cũ, ta như thấy lại cả một thời gian khó nhưng đầm ấm, thấy lại hình ảnh mùa nước nổi mênh mông, và thấy lại cả một miền Tây hào sảng, chân chất, luôn biết cách "sống chung với lũ" một cách an nhiên và đầy bao dung.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=logo}
.jpg)
.png){kind=logo}
.png){kind=logo}
.png)
.png)
.png){kind=logo}
.png){kind=logo}
.png){kind=logo}
.png)
.png){kind=logo}
.png){kind=logo}
.png){kind=logo}
.jpg){kind=logo}
.jpg)
.png)
.png)
.jpg)
.png)
![[WS13] NB // MC - Làm chủ sân khấu](https://netid.vn/datafiles/18/2023-11/thumbs-56502092-IMG_1068.jpeg)
.png)
.png)
.png)
 of thông bao.jpg)
