
Động Lực Và Đam Mê – Có Đủ Để Khởi Nghiệp Thành Công?
1. Đam mê tạo động lực ban đầu

Đam mê là “ngọn lửa” khởi nguồn cho mọi nỗ lực: khi startup gặp khó khăn, chính đam mê giúp founder không bỏ cuộc giữa chừng.
Đam mê lan tỏa đến đội ngũ: khi leader thật lòng tin tưởng vào sản phẩm, nhân viên cũng sẵn sàng dấn thân, cống hiến và cùng nhau vượt khó.
Tuy nhiên, đam mê cần được “định vị” qua sứ mệnh (mission): bán hàng chỉ là công việc, nhưng nếu sứ mệnh là “giúp cuộc sống xanh hơn”, đam mê sẽ được nhân lên gấp bội.
Dấu hiệu của đam mê thật sự là khi founder có thể “chén nước suối” đầu tiên cũng xem như thành công, không cần báo chí, không cần huy động vốn ngay.
Tuy nhiên, nếu chỉ có đam mê mà thiếu kiến thức, thiếu kỹ năng hoặc thiếu năng lực quản trị, ngọn lửa đó rất dễ bùng lên rồi xẹp khá nhanh.
2. Động lực cần được nuôi dưỡng bằng kiến thức

Động lực nội tại (đam mê, trách nhiệm) chỉ là khởi đầu; nếu không có kiến thức về thị trường, sản phẩm và mô hình kinh doanh, startup sẽ dễ lạc lối.
Founder cần nghiên cứu sâu hành vi khách hàng, đối thủ, xu hướng ngành – qua khảo sát, phỏng vấn, phân tích số liệu thực tế thay vì dựa vào cảm tính.
Kiến thức về khởi nghiệp (lean startup, business model canvas, quản trị tài chính, marketing số) giúp định hình lộ trình phát triển bền vững.
Động lực sẽ giảm nhanh nếu cảm thấy dấn thân vào “hố sâu”, nên phải liên tục “đổ xăng” bằng việc học nội bộ, tham dự workshop, đọc case study thành công/ thất bại.
Khi kiến thức vững, động lực nội tại được củng cố: ngay cả khi gặp thất bại, founder vẫn có cơ sở xây dựng kế hoạch khắc phục, chứ không chỉ dựa vào lòng nhiệt huyết.
3. Đam mê phải kết hợp với kỹ năng và năng lực

Founder có thể đam mê một sản phẩm, nhưng nếu thiếu kỹ năng quản trị (quản lý nhân sự, tài chính, vận hành), startup rất dễ “chết đường chết chợ”.
Kỹ năng kỹ thuật (IT, thiết kế, sản xuất) cần được bổ trợ bởi kỹ năng mềm (giao tiếp, thương lượng, lãnh đạo) để xây dựng đội ngũ vận hành trơn tru.
Đam mê mà không có kỹ năng kinh doanh (trả lời câu hỏi: khách hàng này có trả tiền không? mô hình doanh thu là gì?) dễ dẫn đến sản phẩm “kén khách” và cạn vốn.
Founder nên tập trung học những kỹ năng cốt lõi: pitching, gọi vốn, quản lý dòng tiền; nếu không thể tự làm, phải tìm người đồng sáng lập (co-founder) bù đắp.
Khi đam mê kết hợp đúng kỹ năng, founder không chỉ giữ được “ngọn lửa” mà còn biết cách “chỉnh gió” để ngọn lửa đó cháy bền, không tắt giữa đường.
4. Động lực nội tại vs. Động lực ngoại tại

Động lực nội tại gồm đam mê, sứ mệnh cá nhân, trách nhiệm xã hội – những yếu tố này giúp founder kiên cường vượt khó dù tình hình tài chính có eo hẹp.
Động lực ngoại tại là lợi nhuận, danh tiếng, địa vị, sự công nhận từ nhà đầu tư hay giải thưởng; chúng có tác động mạnh mẽ vào giai đoạn đầu khởi nghiệp để “tiếp sức” về mặt vật chất.
Khi động lực nội tại đủ mạnh, founder có thể chấp nhận lương thấp hoặc làm việc không lương để đổi lấy kinh nghiệm và giá trị dài hạn.
Động lực ngoại tại thường đến từ các cột mốc: gọi vốn thành công, doanh số đầu tiên, giải thưởng khởi nghiệp – giúp “thêm ga” cho hành trình phía trước.
Thành công bền vững nằm ở điểm cân bằng: nếu chỉ trông vào động lực ngoại tại, khi giai đoạn khen thưởng khép lại, founder có thể mất hứng; nếu thiếu động lực ngoại tại, không đủ nguồn lực cất cánh.
5. Cân bằng đam mê và thực tế thị trường

Founder cần liên tục kiểm chứng ý tưởng qua MVP (Minimum Viable Product) để biết khách hàng có sẵn sàng trả tiền cho sản phẩm hay không.
Đam mê nếu lấn át thực tế, dễ dẫn đến “đâm đầu” làm sản phẩm mà không ai cần, dẫn đến cạn vốn nhanh.
Thực tế thị trường rất khắc nghiệt: phải đo lường các chỉ số như churn rate, customer acquisition cost (CAC), lifetime value (LTV) để cân đối chi phí và mô hình kinh doanh.
Khi feedback từ khách hàng trái chiều với đam mê ban đầu, founder cần linh hoạt điều chỉnh, thậm chí “hi sinh” một tính năng yêu thích để phù hợp hơn với nhu cầu đại đa số.
Cân bằng đam mê và thị trường đồng nghĩa với việc vừa giữ được nhiệt huyết vừa đảm bảo không đánh mất khách hàng và nguồn lực quý giá.