
Tư Duy Khởi Nghiệp: Khác Biệt Giữa Tư Duy Làm Chủ Và Làm Thuê
1. Chủ động vs. Bị động

Người có tư duy làm chủ luôn đặt câu hỏi “Làm thế nào để cải thiện?”, “Làm sao để tạo giá trị hơn?” thay vì chờ chỉ đạo sẵn có.
Khi đối mặt thử thách, họ sẽ chủ động tìm hiểu, thu thập thông tin, thử nghiệm giải pháp chứ không chờ mệnh lệnh hay đổ lỗi cho hoàn cảnh.
Ngược lại, tư duy làm thuê thường dựa vào bản mô tả công việc, tuân thủ quy trình và chỉ hành động khi có lệnh cấp trên.
Sự chủ động giúp founder nhanh chóng chạy thử các ý tưởng, điều chỉnh kịp thời, trong khi lối làm thuê có thể khiến cơ hội trôi qua trong im lặng.
Chủ động còn thể hiện qua việc liên tục tìm hiểu thị trường, nhu cầu khách hàng, xu hướng mới để không bị tụt hậu và tạo đột phá.
2. Chấp nhận rủi ro vs. Tránh rủi ro

Founder có tư duy làm chủ sẵn sàng bỏ công sức, tiền bạc để thử nghiệm ý tưởng, chấp nhận thất bại là điều tất yếu trong quá trình tìm mô hình phù hợp.
Họ hiểu thất bại là bài học giá trị, có thể pivot nhanh khi dữ liệu thực tế cho thấy mô hình không khả thi.
Trong khi đó, người làm thuê thường ưu tiên sự ổn định, lo lắng về trách nhiệm và thu nhập, ít khi dám “nhảy vào” lĩnh vực mới mẻ chưa rõ kết quả.
Khi chấp nhận rủi ro, founder thường tìm cách giảm thiểu rủi ro (MVP – Minimum Viable Product, khảo sát thị trường), không phải lặng lẽ lăn xả không có kế hoạch.
Tinh thần sẵn sàng chấp nhận rủi ro đúng cách thường đi kèm với khả năng học hỏi nhanh, liên tục cập nhật thông tin để giảm thiểu “bẫy” thất bại.
3. Tư duy dài hạn vs. Tư duy ngắn hạn

Founder hướng tới xây dựng thương hiệu, hệ sinh thái bền vững, chú trọng đầu tư vào R&D, quan hệ khách hàng lâu dài.
Họ sẵn sàng hy sinh lợi nhuận ngắn hạn để tạo giá trị cốt lõi (brand equity, chất lượng sản phẩm), bởi biết rằng đó mới là đòn bẩy tăng trưởng lâu dài.
Người làm thuê thường chịu áp lực KPI hàng tháng/quý, doanh số hay doanh thu ngay lập tức, ít khi suy nghĩ đến hậu quả 5–10 năm sau.
Tư duy dài hạn còn thể hiện ở việc lập kế hoạch tài chính (dự phòng nguồn vốn, quản lý dòng tiền), không ăn xổi ở thì mà có chiến lược gối đầu.
Khi nhận dự án, founder luôn hỏi: “Dự án này có tạo ra chân rết để triển khai giai đoạn sau không?” chứ không chỉ “xong việc là được”.
4. Sáng tạo & Đổi mới vs. Tuân thủ & Thực thi

Founder luôn tìm kiếm cách làm mới, thử nghiệm mô hình kinh doanh, sản phẩm, quy trình để đột phá và tạo khác biệt trên thị trường.
Họ khuyến khích ý tưởng “điên rồ” (crazy idea), thử nghiệm nhỏ (pilot) để kiểm chứng mà không lo lắng quá mức về thất bại ban đầu.
Người làm thuê thường duy trì quy trình chuẩn, tập trung thực thi, ít mạo hiểm đề xuất ý tưởng mới vì sợ đổ vỡ trách nhiệm.
Khi thúc đẩy đổi mới, founder tổ chức hackathon, brainstorm liên tục, cho phép “thất bại có kiểm soát” để tìm ra giải pháp tốt nhất.
Môi trường sáng tạo còn đòi hỏi leader phải chấp nhận sự không chắc chắn, cho phép nhân viên thử nghiệm thay vì ép buộc mọi thứ đi theo lộ trình cứng nhắc.
5. Chịu trách nhiệm vô hạn vs. Chịu trách nhiệm hữu hạn

Founder chịu toàn bộ hậu quả của quyết định: tài chính, danh tiếng, mối quan hệ với đối tác – nghĩa là “vạn sự tại nhân”.
Họ phải cân nhắc kỹ tất cả yếu tố trước khi quyết, vì một sai lầm có thể kéo cả doanh nghiệp về con số 0.
Người làm thuê chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi công việc được giao, còn rủi ro lớn do công ty gánh chịu—giúp họ tự tin hơn khi ra quyết định nhỏ.
Founder luôn ở trong trạng thái “alert” (cảnh giác), không thể ngủ vùi nếu công ty chưa ổn, khác xa với người làm thuê có thể “xả vai” khi tan sở.
Chịu trách nhiệm vô hạn còn đòi hỏi tinh thần hi sinh: tiết kiệm chi phí cá nhân, đi công tác xa, làm việc ngoài giờ để đảm bảo công ty vận hành trơn tru.