Đề Xuất Cơ Chế Hợp Tác Ba Nhà Chiến Lược: Đại Học - Doanh Nghiệp - Địa Phương Nhằm Đột Phá Phát Triển Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao Cho Các Ngành Mũi Nhọn Vùng Tây Nguyên

TS. Ngô Thị Hiếu
TS. Đỗ Thị Bông

Tóm tắt:

Nghiên cứu đề xuất cơ chế hợp tác Ba Nhà Chiến lược (THM- Plus) nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành mũi nhọn tại Tây Nguyên. Phân tích mô hình Triple Helix (THM) và bối cảnh chính sách (Nghị quyết 23-NQ/TW, 71-NQ/TW), nghiên cứu thiết lập khung vận hành bốn giai đoạn. Mô hình THM-Plus đặc biệt nhấn mạnh vai trò của Địa phương và tận dụng Quỹ Tài trợ Vùng làm đòn bẩy tài chính. Các cơ chế vượt rào chính bao gồm xây dựng niềm tin theo giai đoạn, thỏa thuận sở hữu trí tuệ (IP) minh bạch, và tích hợp mô hình đào tạo thực tiễn (WIL/CEL) để chuyển giao kiến thức. Việc áp dụng triết lý “Đồng Thiết kế – Đồng Triển khai – Đồng Chia sẻ” sẽ tạo hệ sinh thái đổi mới bền vững, cung cấp nhân lực đáp ứng nhu cầu thị trường và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội Tây Nguyên.

Từ khóa: Triple Helix; THM-Plus; Hợp tác Ba Nhà; Phát triển Nhân lực; Ngành mũi nhọn; Tây Nguyên; Nghị quyết 71; Đại học Doanh nghiệp.

Mục lục

Tham khảo bài biết hội thảo (toàn văn)

1. Đặt vấn đề

Tây Nguyên là khu vực có vị trí chiến lược đặc biệt về quốc phòng – an ninh, sở hữu tiềm năng phát triển về nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, du lịch sinh thái – văn hóa và y tế chuyên sâu. Tuy nhiên, tốc độ phát triển của vùng trong những năm qua vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, chủ yếu do hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong tuyển dụng, buộc phải đào tạo lại hoặc thu hút lao động từ ngoài vùng. Ở chiều ngược lại, các trường đại học địa phương vẫn đang đào tạo theo mô hình truyền thống, chương trình học chưa gắn sát nhu cầu thị trường lao động, thiếu trải nghiệm thực tiễn và kết nối doanh nghiệp.

Mối liên kết giữa ba chủ thể: Đại học – Doanh nghiệp – Địa phương vẫn còn rời rạc, chủ yếu mang tính sự kiện hoặc dự án ngắn hạn, thiếu cơ chế điều phối chung và không có nguồn lực vận hành ổn định. Trong bối cảnh đó, các nghị quyết chiến lược như Nghị quyết 23-NQ/TW và Nghị quyết 71-NQ/TW nhấn mạnh yêu cầu Tây Nguyên phải tạo đột phá về phát triển nhân lực trước năm 2030.

Từ đây xuất hiện câu hỏi cốt lõi: Làm thế nào để ba chủ thể có thể hợp tác thực chất, có cơ chế điều phối rõ ràng và tạo ra giá trị dài hạn trong đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển vùng?

2. Cơ sở lý luận: Mô hình Triple Helix (THM)

Mô hình Triple Helix (THM) là khung lý thuyết quốc tế mô tả sự hợp tác giữa:

Chủ thể	Vai trò chính trong hệ sinh thái đổi mới
Đại học	Sản xuất tri thức, nghiên cứu, đào tạo nhân lực
Doanh nghiệp	Ứng dụng công nghệ, thương mại hóa sản phẩm
Địa phương / Chính phủ	Điều phối chiến lược, tạo khung chính sách & hỗ trợ tài chính

Tuy nhiên, ở bối cảnh Tây Nguyên, mô hình này chưa vận hành hiệu quả do nhiều rào cản: sự thiếu tin cậy giữa các bên, thiếu cơ chế chia sẻ lợi ích và sở hữu trí tuệ minh bạch, chưa có quỹ điều phối tài chính, và không tồn tại đầu mối chịu trách nhiệm điều phối vùng. Vì vậy, nghiên cứu đề xuất mở rộng mô hình thành THM-Plus – trong đó Địa phương đóng vai trò trung tâm điều phối chiến lược, và Quỹ Tài trợ Vùng trở thành nền tảng hỗ trợ hợp tác bền vững.

3. Định hướng triển khai: Hợp tác thực chất, liên tục, có minh chứng

Mô hình THM-Plus được triển khai dựa trên triết lý “Đồng thiết kế – Đồng triển khai – Đồng chia sẻ”. Điều này đòi hỏi các bên không hợp tác ở mức hình thức, mà cùng tham gia từ giai đoạn xây dựng nhu cầu, thiết kế chương trình đào tạo, tổ chức đào tạo thực hành tại doanh nghiệp, đến đánh giá và tuyển dụng. Quá trình đào tạo phải gắn với trải nghiệm thực tiễn thông qua các mô hình như WIL (Work-Integrated Learning) hoặc CEL (Community-Engaged Learning), giúp sinh viên hình thành năng lực thực tế thay vì chỉ tiếp thu lý thuyết.

4. Mô hình THM-Plus: Cấu trúc và nguyên tắc vận hành

Bốn giai đoạn vận hành

Giai đoạn	Trọng tâm	Sản phẩm kết quả
1. Khởi tạo	Xây dựng niềm tin & Quỹ tài trợ Vùng	Nền tài chính chung & cơ chế làm việc
2. Đồng thiết kế	Xác lập chuẩn đầu ra – khung đào tạo – thỏa thuận IP	Chương trình đào tạo mới theo nhu cầu thực
3. Đồng triển khai	Đào tạo thực nghiệm WIL/CEL & R&D ứng dụng	Sinh viên có kỹ năng, sản phẩm công nghệ thực tế
4. Đồng chia sẻ	Tuyển dụng – thương mại hóa – nhân rộng mô hình	Hệ sinh thái bền vững & lan tỏa vùng

Vai trò cụ thể của từng chủ thể

Chủ thể	Vai trò chính	Ví dụ hành động
Địa phương	Điều phối – Chính sách – Tài trợ	Thành lập Quỹ Tài trợ Vùng, hội đồng điều phối nhân lực
Đại học	Đào tạo – Nghiên cứu – Chuyển giao tri thức	Tích hợp 30% tín chỉ WIL/CEL, lập TTO (Văn phòng chuyển giao công nghệ)
Doanh nghiệp	Ứng dụng – Tuyển dụng – Đồng giảng dạy	Cung cấp phòng lab thực tế, đặt hàng R&D, hướng dẫn thực tập

5. Tổ chức triển khai trong thực tế giáo dục

Việc triển khai cần bắt đầu từ nhu cầu thực tế của thị trường lao động, thay vì chỉ dựa trên chương trình khung. Sinh viên được đào tạo theo mô-đun theo chuỗi: Nhu cầu doanh nghiệp → Năng lực cốt lõi → Trải nghiệm thực tiễn → Tuyển dụng.

Ví dụ mô-đun thực tế:

Nông nghiệp công nghệ cao – Cà phê đặc sản Tây Nguyên

Doanh nghiệp đưa yêu cầu kỹ thuật canh tác – quản lý chất lượng.
Đại học xây khung lý thuyết, thí nghiệm về sinh học – đất – khí hậu.
Sinh viên thực tập tại nông trường → sơ chế → kiểm định → thương hiệu.
Doanh nghiệp tuyển dụng trực tiếp dựa trên năng lực thể hiện

6. Điều kiện và cơ chế đảm bảo

Để mô hình THM-Plus không bị “biến dạng” thành phong trào:

Cần hành lang pháp lý rõ ràng về sở hữu trí tuệ
Cần nguồn quỹ tài trợ đủ mạnh để kích hoạt dự án
Cần cơ quan điều phối vùng có quyền thực thi, không chỉ vai trò biểu tượng
Cần chuyển vai trò giáo viên đại học → nhà thiết kế học tập và nhà hướng dẫn thực nghiệm

7. Thử nghiệm, đánh giá và lộ trình mở rộng

Để đảm bảo mô hình THM-Plus có tính khả thi và hiệu quả thực tiễn, việc thử nghiệm cần được triển khai theo quy trình có kiểm soát, kết hợp đánh giá định tính và định lượng dựa trên minh chứng thực tế.

Phương pháp đánh giá trong giai đoạn thử nghiệm:

Pre – Post Assessment: Đo mức thay đổi nhận thức, kỹ năng và thái độ của sinh viên trước và sau khi tham gia mô hình.
E-Portfolio minh chứng năng lực: Ghi nhận sản phẩm học tập, nhật ký trải nghiệm thực tế và kết quả học tập tại doanh nghiệp.
Theo dõi tỷ lệ tuyển dụng trực tiếp: Đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu thực tế của doanh nghiệp và khả năng sinh viên hòa nhập môi trường lao động.

Kết quả kỳ vọng:

Sinh viên giải quyết được vấn đề thực trong doanh nghiệp, thay vì chỉ học lý thuyết.
Doanh nghiệp giảm chi phí đào tạo lại, tăng hiệu quả sử dụng lao động.
Địa phương có được đội ngũ nhân lực chuyên môn phục vụ chiến lược phát triển vùng lâu dài.

Lộ trình mở rộng mô hình THM-Plus theo từng giai đoạn:

Giai đoạn	Mục tiêu mở rộng	Đặc điểm triển khai
2025–2027	Thí điểm mô hình tại một số chương trình của ĐH Tây Nguyên và ĐH Đà Lạt	Tập trung xây dựng niềm tin hợp tác và khung chuẩn năng lực
2027–2030	Mở rộng liên thông vùng, chuẩn hóa đào tạo nhân lực mũi nhọn	Hình thành các nhóm nghiên cứu ứng dụng – doanh nghiệp đồng hành
Sau 2030	Phát triển thành Trung tâm Hệ sinh thái Đổi mới Tây Nguyên	Trở thành đầu mối nguồn nhân lực chất lượng cao và đổi mới công nghệ cấp vùng

Việc mở rộng mô hình không thực hiện ồ ạt mà theo nguyên tắc tăng trưởng theo năng lực hấp thụ, đảm bảo mỗi bước triển khai đều bền vững, có minh chứng và có cơ chế hỗ trợ đi kèm.

9. Ý nghĩa và tác động

Đối với sinh viên: có kỹ năng thực, tự tin hội nhập.
Đối với doanh nghiệp: được cung cấp nhân lực đúng chuẩn, không phải đào tạo lại.
Đối với đại học: chuyển đổi thành mô hình Đại học Doanh nghiệp.
Đối với Tây Nguyên: tạo lực kéo phát triển kinh tế xanh – bền vững và công bằng.

Mô hình THM-Plus không đơn thuần là một giải pháp đào tạo, mà là chiến lược phát triển hạ tầng nhân lực vùng dựa trên đồng kiến tạo và chia sẻ lợi ích. Nếu được triển khai đúng với triết lý Đồng thiết kế – Đồng triển khai – Đồng chia sẻ, Tây Nguyên có khả năng tạo ra bước nhảy vọt trong đào tạo nhân lực và phát triển kinh tế trong giai đoạn mới.

334

Nghiên cứu

Định Hướng Hoạt Động Khoa Học Và Ứng Dụng Công Nghệ Với Phát Huy Hiệu Quả Nguồn Lực Cho Các Cơ Sở Giáo Dục Đại Học 0

Bài viết phân tích định hướng phát triển khoa học công nghệ chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong giáo dục đại học Việt Nam đặc biệt đối với các trường có nguồn lực hạn chế

Đồng Mạnh Dũng | 23 ngày

Vật Lý Như Hạ Tầng Năng Lực: Tiếp Cận Hệ Sinh Thái Trong Giáo Dục Phổ Thông 0

Trong bối cảnh chuyển đổi số và nền kinh tế tri thức giáo dục phổ thông đóng vai trò then chốt trong việc chuẩn bị công dân cho thế kỷ XXI Tuy nhiên thực trạng dạy học Vật lý ở nhiều nơi đang bị thu hẹp thành môn thi tập trung vào kỹ năng làm bài k

Quốc Thuận | 23 ngày

Đề Xuất Cơ Chế Hợp Tác Ba Nhà Chiến Lược: Đại Học - Doanh Nghiệp - Địa Phương Nhằm Đột Phá Phát Triển Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao Cho Các Ngành Mũi Nhọn Vùng Tây Nguyên 0

Giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho vùng Tây Nguyên trong bối cảnh kinh tế xanh và chuyển đổi số

Quốc Thuận | 23 ngày

Tác Động Của Generative AI Đến Thái Độ Và Hiệu Quả Học Tiếng Anh 0

Bài viết này phân tích mối quan hệ tương hỗ giữa hai yếu tố này và những hàm ý của nó đối với người học và người dạy

1uni Center | 23 ngày

Phát Triển Năng Lực Số Và Văn Hoá Mở Cho Giảng Viên, Sinh Viên Trong Hệ Sinh Thái Số Mở Của Trường Đại Học 0

Bài viết này phân tích mối quan hệ cộng sinh giữa hai trụ cột này và đề xuất các giải pháp chiến lược để phát triển chúng cho giảng viên và sinh viên biến hệ sinh thái số thành một môi trường học thuật sống động và hiệu quả

1uni Center | 23 ngày

Ứng Dụng Mô Hình Job On Training (JOT) Trong Đào Tạo Sinh Viên Ngành Ngôn Ngữ Anh Tại Trường Đại Học Sài Gòn: Thực Trạng Và Giải Pháp Phát Triển 0

Bài viết này phân tích thực trạng triển khai mô hình này tại Khoa Ngoại ngữ SGU nhận diện các

1uni Center | 23 ngày

Đổi Mới Mô Hình Đào Tạo Job Oriented Training (JOT) Dựa Trên Triết Lý “5 Thực” Tại Trường Đại Học Đồng Nai 0

Bài viết này đề xuất một mô hình JOT cải tiến được

1uni Center | 23 ngày

Thực Trạng Và Giải Pháp Áp Dụng Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) Vào Giảng Dạy Của Giảng Viên Trường Đại Học Đồng Nai 0

Bối Cảnh Này Được Thúc Đẩy Mạnh Mẽ Bởi Làn Sóng Chuyển Đổi Số Chung Của Tỉnh Đồng Nai Và Sự Cạnh Tranh Tích Cực Từ Các Trường Đại Học Lân Cận

1uni Center | 23 ngày

HỆ SINH THÁI ĐỔI MỚI SÁNG TẠO VÀ HỢP TÁC MỞ

Giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho vùng Tây Nguyên trong bối cảnh kinh tế xanh và chuyển đổi số

Quốc Thuận | 23 ngày

Chuyển Đổi Số Với Sự Phát Triển Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao Của Tỉnh Đồng Nai 0

Đồng Nai với vị thế là một trong những

1uni Center | 23 ngày

Tích Hợp AI Trong Các Doanh Nghiệp Tài Chính Việt Nam: Một Khung Giải Pháp Để Nâng Cao Quản Lý Rủi Ro Và Trải Nghiệm Khách Hàng 0

Trí tuệ nhân tạo AI không còn là một lựa chọn công nghệ tech option mà là một yếu tố chiến lược

1uni Center | 23 ngày

Kinh Nghiệm Quốc Tế Về Vai Trò Của Trường Đại Học Trong Hỗ Trợ Chuyển Đổi Số Cho Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa 0

Trên toàn thế giới các Doanh nghiệp Nhỏ và Vừa SMEs là xương sống của nền kinh tế nhưng cũng là nhóm đối tượng gặp nhiều rào cản nhất trong chuyển đổi số DX do hạn chế về vốn nhân lực và tầm nhìn công nghệ

1uni Center | 23 ngày

Xây Dựng Mô Hình Khởi Nghiệp Số Và Đổi Mới Sáng Tạo Trong Sinh Viên Đại Học Việt Nam Trong Giai Đoạn Chuyển Đổi Số 0

Các hoạt động khởi nghiệp truyền thống manh mún mang tính

1uni Center | 23 ngày

Xây Dựng Hệ Sinh Thái Khởi Nghiệp Số Trong Trường Đại Học: Từ Ý Tưởng Đến Vận Hành 0

Trong kỷ nguyên kinh tế số các trường đại học không còn chỉ là nơi truyền thụ kiến thức mà phải trở thành

1uni Center | 23 ngày

Từ Giảng Đường Đến Thị Trường: Mô Hình 5 Thực (Học – Hành – Nghề – Tiền – Danh) Và Hệ Sinh Thái Hub Xanh Đại Học – Giải Pháp Chuyển Hóa Giáo Dục Trong Kỷ Nguyên Số 0

Khám phá mô hình 5 Thực Học Hành Nghề Tiền Danh và nền tảng Hub Xanh Đại học giúp sinh viên học thật làm thật kiến tạo giá trị trong thời đại số

Đồng Mạnh Dũng | 29 ngày